Czy tego chcemy czy nie, stres jest nieodłącznym elementem naszego życia. Doświadczamy go od najmłodszych lat aż po samą śmierć. Właściwie nie ma takiego momentu w naszym życiu, w którym nasze ciało nie doświadczałoby jakieś formy stresu. Czasem stres jest prawie niezauważalny, a czasem jest tak silny, że wydaje nam się nie do zniesienia, a jego skutki odczuwamy w całym ciele.

To od nas zależy, jak podejdziemy do stresu w naszym życiu. Czy będziemy go traktować jak bezpańskiego, niebezpiecznego psa, przed którym należy uciekać, czy oswoimy go na tyle, by służył nam do realizacji tego, co w naszym życiu zawodowym i osobistym jest ważne. W tym szkoleniu nauczysz się oswajać stres w swoim życiu.

Czym jest stres? Eustres i dystres

Zacznijmy od definicji stresu stworzonej przez eksperta w tej dziedzinie Richarda Lazarusa: „Stresem jest określona interakcja między osobą a otoczeniem, która oceniana jest przez osobę jako obciążająca lub przekraczająca jej zasoby i zagrażająca jej dobrostanowi”.

Gdy myślimy o stresie, to najczęściej kojarzymy go jako zjawisko negatywne. Czy stres zawsze jest szkodliwy? Wyobraź sobie dwie sytuacje. Pierwsza to przygotowanie do zagranicznych wakacji. W tym roku wybierasz się na Maltę. Bilety na samolot kupione, jeden hotel zarezerwowany na Gozo, a drugi na samej wyspie Malta. Znasz te miejsca ze zdjęć i spodziewasz się, że będzie bajecznie. Myśl o urlopie na Malcie wywołuje u Ciebie przyjemne emocje. Jednak czujesz też jakiś rodzaj niepokoju, bo przecież to stosunkowo daleka podróż. Nie wiesz, czy na lotnisku wszystko pójdzie jak trzeba albo czy nie zapomnisz dowodu osobistego i dokumentu potwierdzającego ubezpieczenie. Przyjemne wydarzenie, jakim jest wyjazd na wakacje, wiąże się też ze stresem. Jednak ten rodzaj stresu motywuje Cię, aby sprawdzić, czy wszystko jest spakowane i by upewnić się, że na lotnisku będziesz na tyle wcześnie, by spokojnie odbyć odprawę biletowo-bagażową. Stres zmotywował Cię do działania.

Ten rodzaj stresu to stres pozytywny, zwany w literaturze fachowej eustresem. Możesz go doświadczyć w różnych sytuacjach, np. ślub i wesele, narodziny dziecka, zmiana pracy lub awans, przeprowadzka do innego mieszkania, dłuższa delegacja, wystąpienia publiczne, rywalizacja sportowa. Ten rodzaj stresu mobilizuje Cię do walki i działania; daje Ci zastrzyk potrzebnej energii; pobudza koncentrację, dzięki czemu szybciej i lepiej wykonujesz powierzone Ci zadania; daje Ci motywację – rodzi się wtedy, gdy czujesz, że masz kontrolę nad sytuacją; pobudza Twoją kreatywność i wydajność, jeśli utrzymujesz nad nim kontrolę. Pamiętaj! Eustres jest potrzebny, by móc żyć, pracować i realizować swoje cele. Nie musisz się go obawiać i z nim walczyć.

Drugi rodzaj stresu nazywamy dystresem. Mówimy o nim wtedy, gdy tracimy kontrolę i wpływ na sytuację. Występuje, gdy zwykła sytuacja stresowa wywołuje w nas zbyt duże pobudzenie, a my nie zadbaliśmy o rozładowanie napięcia.

Granica między eustresem i dystresem jest bardzo cienka, często dla wielu niezauważalna. Jeśli nie podejmiesz żadnych działań, by obniżyć poziom stresu, to z poziomu motywującego eustresu wpadniesz w świat wyniszczającego dystresu. Tę granicę obrazuje poniższa grafika

Pamiętaj! Nie każdy stres jest zły i ma negatywny wpływ na Twój organizm. Eustres będzie Cię pobudzał do działania i dawał energię. Wykorzystaj ją więc w taki sposób, by nie wejść na „terytorium” dystresu. Ogromnie ważne są tutaj Twoje własne przekonania.

Skąd się bierze stres?

Źródeł stresu w Twoim życiu może być bardzo wiele, ale ich trzy źródła dotyczą trzech najważniejszych wymiarów naszego życia, czyli relacji, pracy i zmiany.

• Relacje: rozwód, separacja lub rozpad związku; ślub lub zamieszkanie z partnerem; poważne życiowe decyzje; kłótnie; problemy natury seksualnej; problemy wychowawcze z dziećmi; obchodzenie świąt i uroczystości.
• Praca: zmiany; presja wywierana przez przełożonych; słabe zasoby (brak odpowiedniego wyposażenia, niezrozumiałe procedury, brak odpowiednich materiałów); uciążliwi współpracownicy; długie lub niesprzyjające życiu osobistemu godziny pracy.
• Zmiana: uszkodzenia ciała i choroby; doświadczenia traumatyczne; choroba lub śmierć bliskiej osoby; ciąża i narodziny dziecka; przeprowadzka; urlopowy wyjazd zagraniczny; zmiana podległości w pracy; wprowadzenie nowej procedury w pracy; utrata pracy lub przejście na emeryturę.

Stres – jakie są jego objawy?

Objawy stresu można podzielić na trzy grupy: somatyczne, emocjonalne i behawioralne.

1. skutki fizyczne (somatyczne):
   • wyższe ciśnienie krwi i choroby układu sercowo naczyniowego;
   • nadaktywność układu trawiennego (nadkwasota, wrzody, zespół jelita drażliwego, biegunka, zaparcia);
   • bóle głowy;
   • nadmierne pocenie;
   • uczucie duszności i bóle w klatce piersiowej;
   • wysypka, swędzenie;
   • częste infekcje spowodowane osłabieniem układu odpornościowego;
   • problemy stomatologiczne spowodowane zaciskaniem zębów i szczęk;
   • trzęsące się ręce;
   • bezsenność.
2. skutki psychologiczne (emocjonalne):
   • stany depresyjne i depresja;
   • przemęczenie;
   • przewlekłe stany lękowe;
   • agresja;
   • zamykanie się w sobie;
   • nasilenie konfliktów personalnych;
   • negatywne myślenie, zniecierpliwienie, złość i wrogie nastawienie;
   • wycofanie i brak zaangażowania;
   • wypalenie zawodowe.
3. skutki związane z zachowaniem (behawioralne):
   • nieracjonalne i nadmiarowe reakcje na słowa lub czyny współpracowników;
   • despotyczność;
   • niekontrolowane wybuchy wściekłości;
   • zwiększone ryzyko błędów i wypadków w miejscu pracy;
   • nierozważne prowadzenie pojazdów mechanicznych;
   • wzrost spożycia używek i środków uspokajających;
   • wybuchanie śmiechem w niewłaściwych momentach.

W następnym artykule dowiesz się czym jest zarządzanie stresem, czyli jak radzić sobie, gdy stres jest zbyt duży i jakie działania profilaktyczne możesz przedsięwziąć. Zapraszam do lektury – „Zarządzanie stresem. Jak zapobiegać i jak sobie radzić ze stresem?”.