Mój szef jest idiotą – 7 wskazówek dla pracowników Thomasa Eriksona

Mój szef jest idiotą – tak prowokacyjny tytuł nosi książka Thomasa Eriksona, znanego szwedzkiego trenera i autora bestsellerów o komunikacji i osobowościach. Tym razem Erikson bierze na warsztat zjawisko niekompetentnych, toksycznych i frustrujących przełożonych, którzy zamiast wspierać – demotywują i niszczą zaangażowanie zespołu. Ale zamiast tylko krytykować, daje konkretne narzędzia, które pomagają pracownikom lepiej zrozumieć sytuację i… przetrwać.

W tym artykule znajdziesz 7 praktycznych wskazówek, opartych na podejściu Eriksona, które mogą Ci realnie pomóc, gdy masz poczucie, że Twój szef zachowuje się irracjonalnie, niekompetentnie albo po prostu toksycznie. To nie tylko stresujące, ale też groźne dla Twojego zdrowia psychicznego i kariery. Dzięki temu poradnikowi nauczysz się, jak rozpoznać schematy zachowań, jak się chronić i co zrobić, gdy sytuacja zaczyna Cię przerastać.

Kluczowe wnioski

• Szef jest idiotą to nie ocena – to sygnał, że warto przyjrzeć się stylowi zarządzania i relacji w pracy.

• Model DISC pomaga zrozumieć zachowania przełożonych i lepiej się z nimi komunikować.

• Nie bierz wszystkiego do siebie – filtruj emocje i ucz się reagować z dystansem.

• Warto zabezpieczyć się przed ich przykrymi skutkami, stawiając granice i dokumentując ustalenia.

• Miej plan B – rozwijaj kompetencje i przygotuj się na zmianę, jeśli sytuacja nie ulega poprawie.

Thomas Erikson i jego diagnoza: szef jest idiotą

Thomas Erikson, znany szwedzki trener i behawiorysta, zdobył popularność dzięki bestsellerowi Otoczeni przez idiotów, w którym opisał model komunikacji oparty na czterech typach osobowości. W książce Mój szef jest idiotą, kontynuuje swoją misję edukacyjną, tym razem kierując uwagę na relację pracownik–przełożony. Tytuł może wydawać się szokujący, ale nie bez powodu – to zaproszenie do przyjrzenia się źródłom niektórych trudnych zachowań w miejscu pracy, które z pozoru wyglądają na absurdalne, lecz mają swoje psychologiczne podłoże.

Erikson nie moralizuje i nie stawia siebie ponad czytelnikiem. W jego książce znajdziemy wiele przykładów z życia – sytuacji, w których szefowie unikają odpowiedzialności, ewidentnie się obijają, przysparzają problemów lub po prostu nie potrafią motywować swoich pracowników. Autor przekonuje, że zrozumienie mechanizmów psychologicznych i stylów zarządzania to pierwszy krok, by móc skutecznie zabezpieczyć się przed ich przykrymi skutkami.

Warto dodać, że Mój szef jest idiotą to nie tylko krytyka nieudolnych liderów, ale przede wszystkim poradnik dla tych, którzy chcą odzyskać kontrolę nad swoją codziennością zawodową. Książka podzielona jest na rozdziały, które krok po kroku analizują, jak radzić sobie z różnymi typami szefów – od tych, którzy przemawiają czyste zło, po tych, którzy po prostu nie rozumieją ludzi. Erikson zachęca, by nie pozostawać biernym, lecz świadomie budować swoje strategie działania w środowisku zawodowym. Jak sam pisze: „Pewnie często zadajesz sobie pytanie: czy to ze mną jest coś nie tak? A może to po prostu… mój szef jest idiotą?”

Wskazówka 1, gdy Twój szef jest idiotą: Rozpoznaj typ osobowości szefa – poznaj model DISC

Zanim ocenisz, że Twój szef zachowuje się absurdalnie, nieprzewidywalnie czy wręcz toksycznie, spróbuj zrozumieć, kim on jest jako osobowość. Thomas Erikson, znany szwedzki trener i ekspert w dziedzinie komunikacji, proponuje model DISC, który dzieli ludzi na cztery podstawowe typy: czerwony, niebieski, zielony i żółty. Każdy z tych kolorów reprezentuje odmienny sposób myślenia, działania i reagowania. Zrozumienie, do którego typu należy Twój przełożony, może pomóc Ci złagodzić konflikty, lepiej się komunikować i przewidywać jego reakcje.

Szef czerwony to dominujący lider – stanowczy, szybki, ale bywa apodyktyczny i niecierpliwy. Niebieski – analityczny perfekcjonista, który potrafi przytłaczać detalami. Zielony – spokojny, wycofany i unikający konfrontacji. Żółty – entuzjastyczny wizjoner, który często mówi dużo, ale nie kończy projektów. Jeśli nieświadomie trafisz na czuły punkt jednego z nich, możesz wywołać frustrację – zupełnie niepotrzebnie.

Zastanawiać się nad tym, jak zachowuje się Twój szef i jakie emocje wzbudza, to pierwszy krok do odzyskania wpływu nad własnym komfortem pracy. Dzięki DISC możesz nie tylko lepiej zrozumieć jego decyzje, ale też… wyprzedzić je. Co ważne – nie chodzi tu o manipulację, lecz świadomą adaptację swojego stylu komunikacji. W ten sposób minimalizujesz ryzyko nieporozumień i zabezpieczasz się przed ich przykrymi konsekwencjami.

Thomas Erikson nie ukrywa – niektóre zachowania przełożonych są frustrujące, a czasem nawet krzywdzące. Ale rozumiejąc typ osobowości swojego szefa, masz szansę działać skuteczniej i mniej emocjonalnie. A to potrafi zmienić naprawdę wiele.

Wskazówka 2, gdy Twój szef jest idiotą: Nie bierz wszystkiego do siebie – filtruj emocje i słowa

Praca z trudnym przełożonym często przypomina emocjonalny rollercoaster. Jednego dnia jesteś chwalony, drugiego – publicznie krytykowany za drobnostkę. W takich sytuacjach łatwo wziąć wszystko do siebie i zacząć kwestionować własne kompetencje. Thomas Erikson przekonuje jednak: to nie zawsze o Tobie – to często o nim. Złe zarządzanie, brak empatii, nieumiejętność rozwiązywania konfliktów – to problemy, które mają źródło w szefie, a niekoniecznie w pracowniku.

Jeśli Twój szef zachowuje się w sposób impulsywny, niespójny lub krytyczny, nie interpretuj tego jako osobistego ataku. Może on sam nie radzi sobie z presją, nie zna alternatywnych stylów zarządzania albo… po prostu powtarza toksyczne wzorce, które zna z własnej kariery. To nie zwalnia go z odpowiedzialności, ale pozwala Tobie podejść do sytuacji z większym dystansem. Powiedzmy sobie szczerze – emocje w pracy są naturalne, ale to nie one powinny decydować o Twoim samopoczuciu i ocenie samego siebie.

Dobrym sposobem na radzenie sobie z emocjami jest tzw. technika filtra – zanim zareagujesz, zatrzymaj się i zadaj sobie pytanie: „Czy to naprawdę dotyczy mnie?”, „Czy ta krytyka jest merytoryczna?”, „Czy mój szef nie przenosi na mnie swoich frustracji?”. Takie podejście pomaga przekonywać siebie, że nie musisz brać na barki cudzego chaosu emocjonalnego.

Erikson przypomina, że zdrowy dystans emocjonalny nie oznacza obojętności. To narzędzie obronne, które pozwala przetrwać w wymagającym środowisku i chronić się przed przykrymi skutkami niekompetentnego zarządzania. Tylko wtedy możesz zachować zdrowego rozsądku i działać zgodnie z własnymi wartościami – nawet wtedy, gdy Twój szef codziennie testuje Twoją cierpliwość.

Wskazówka 3, gdy Twój szef jest idiotą: Zadbaj o granice – jasno komunikuj, czego nie akceptujesz

Jedną z największych pułapek pracy z trudnym przełożonym jest stopniowe przyzwyczajanie się do przekraczania granic. Szef zrzuca na Ciebie nie Twoje obowiązki, kontaktuje się poza godzinami pracy albo mówi w sposób agresywny? Jeśli nie postawisz wyraźnej granicy, taka sytuacja szybko stanie się normą. Thomas Erikson przypomina: nawet jeśli Twój szef jest przełożonym, to Ty jesteś odpowiedzialny za ochronę własnej przestrzeni.

Wielu pracowników ma trudność z asertywną komunikacją, bo obawiają się konsekwencji – np. konfliktu, odrzucenia lub utraty pracy. Ale brak reakcji często prowadzi do większej frustracji, poczucia niesprawiedliwości i wypalenia. A przecież szef też jest tylko człowiekiem – często nieświadomie testuje granice innych. Jeśli nie słyszy sprzeciwu, uznaje, że wszystko jest w porządku. Dlatego właśnie warto jasno i spokojnie zakomunikować, co jest dla Ciebie nieakceptowalne.

Jak to zrobić? Zacznij od konkretów. Zamiast oskarżeń, używaj języka faktów i emocji: „Czuję się przeciążony, kiedy otrzymuję dodatkowe zadania po godzinach. Potrzebuję, żebyśmy ustalili jasne zasady komunikacji poza pracą”. Taka forma wypowiedzi nie atakuje, ale sygnalizuje granicę. Jeśli Twój szef zachowuje się nieprofesjonalnie, masz pełne prawo zareagować – z szacunkiem, ale stanowczo.

Erikson zauważa, że pracownik, który potrafi stawiać granice, często zyskuje szacunek – nawet u najtrudniejszych przełożonych. Oczywiście, nie zawsze spotkasz się z akceptacją. Czasem trzeba będzie konsekwentnie powtarzać swoją postawę albo zabezpieczyć się przed ich przykrymi skutkami, np. notując ustalenia, dokumentując komunikację czy prosząc o potwierdzenia mailowe.

Dbanie o granice to nie bunt. To wyraz dojrzałości, samoświadomości i troski o siebie – czyli dokładnie to, czego nie uczy wielu szefów, a czego wymaga od nas życie zawodowe.

Wskazówka 4, gdy Twój szef jest idiotą: Obserwuj i analizuj – lepiej zrozumieć to… przetrwać

Jeśli chcesz poradzić sobie z trudnym szefem, musisz zacząć myśleć jak… analityk. Thomas Erikson nie pozostawia złudzeń – na każdym szczeblu organizacji znajdziesz osoby, które przysparzają problemów, ale tylko ci, którzy potrafią przyjrzeć się źródłom tych problemów, mają realną szansę się przed nimi obronić. To właśnie obserwacja i analiza zachowań przełożonego pozwalają odkryć powtarzające się schematy i mechanizmy, które – choć często ukryte – rządzą Waszą relacją.

Zastanów się: kiedy Twój szef wybucha? Jak reaguje na zmiany? Kiedy staje się bardziej kontrolujący, a kiedy zupełnie się wycofuje? Takie pytania pozwalają Ci wyciągnąć wnioski, które mogą stać się podstawą do lepszego zarządzania własną energią i emocjami. Obserwacja zachowania szefa to jak zbieranie danych – im więcej ich masz, tym łatwiej przewidzieć, co się wydarzy i jak na to odpowiedzieć.

W tym miejscu warto przypomnieć o modelu DISC, który Thomas Erikson rozwija również w książce Mój szef jest idiotą. Dzięki niemu możesz lepiej zrozumieć, dlaczego Twój przełożony działa tak, a nie inaczej. Niebieski szef może reagować nerwowo na niedokładność, czerwony – na brak decyzji, żółty – na nudę, a zielony – na konflikty. Znając te zależności, jesteś w stanie przewidywać napięcia i unikać niepotrzebnych starć.

Co więcej, jeśli pracownik zaczyna rozumieć schematy zachowań, to przestaje czuć się bezradny. Pojawia się poczucie wpływu, nawet jeśli nie możesz zmienić samego szefa. W tym sensie analiza staje się formą samoobrony – pozwala chronić własne granice, emocje i zdrowie psychiczne. A czasem – wprost – przetrwać dzień w pracy.

Thomas Erikson przekonuje, że świadomość mechanizmów w zespole to najpotężniejsze narzędzie, jakie masz jako pracownik. Im więcej wiesz, tym mniej rzeczy Cię zaskakuje. I tym mniej spraw „bierze w łeb”.

Wskazówka 5, gdy Twój szef jest idiotą: Wzmocnij siebie – rozwijaj swoje kompetencje i pewność siebie

Jednym z największych błędów, jakie popełniają pracownicy pracujący pod presją trudnego szefa, jest skupianie się wyłącznie na przetrwaniu. Tymczasem Thomas Erikson zachęca do czegoś zupełnie innego: zamiast koncentrować się na słabościach szefa – zacznij inwestować w siebie. Bo choć nie masz wpływu na to, kto Tobą kieruje, masz ogromny wpływ na to, jak reagujesz, jak się rozwijasz i jak budujesz swoją pozycję zawodową.

Trudny przełożony może stać się impulsem do przyspieszenia rozwoju. Jeśli czujesz, że Twoje kompetencje są ignorowane, niedoceniane albo celowo podważane – to najlepszy moment, by sięgnąć po poradnik, zapisać na szkolenie albo zdobyć nowe umiejętności. Inwestując w siebie, zyskujesz niezależność emocjonalną i zawodową. Im bardziej czujesz się kompetentny, tym mniej dotykają Cię niesprawiedliwe uwagi czy chaotyczne decyzje przełożonego.

Warto również pracować nad pewnością siebie – to miękka kompetencja, która robi ogromną różnicę w relacji z dominującym, nieprzewidywalnym czy nieudolnym szefem. Silna postawa, spójna komunikacja, jasne określanie granic – to wszystko sprawia, że trudniej jest Tobą manipulować. Zamiast czuć się ofiarą, zaczynasz działać jak świadomy i odpowiedzialny pracownik.

Erikson zauważa, że znany szwedzki trener i ekspert w dziedzinie komunikacji nie daje złudzeń: pewne typy szefów są w zasadzie niepotrzebni firmie – nie potrafią motywować, zarządzać ani inspirować. Ale to nie znaczy, że muszą „pociągnąć Cię na dno”. Przeciwnie – to idealna okazja, by wyrwać się z roli biernego wykonawcy i stać się osobą, która kieruje swoją ścieżką rozwoju, niezależnie od atmosfery w firmie.

Budowanie swojej siły wewnętrznej i kompetencji to także… zabezpieczenie. Dzięki temu jesteś gotowy na nowe możliwości, lepsze miejsca pracy i rozmowy rekrutacyjne, które mogą pojawić się szybciej, niż myślisz.

Wskazówka 6, gdy Twój szef jest idiotą: Wybierz swoje bitwy – nie zawsze warto walczyć

W relacji z trudnym przełożonym bardzo łatwo wpaść w pułapkę ciągłego udowadniania swojej racji. Chcemy być słyszani, traktowani z szacunkiem, doceniani. Problem w tym, że nie każdy szef potrafi przyjąć konstruktywną krytykę czy wejść w partnerski dialog. Thomas Erikson podkreśla: są sytuacje, w których zamiast walczyć – lepiej się wycofać i zachować energię na ważniejsze sprawy.

Wybieranie bitew to sztuka. Nie oznacza rezygnacji z własnych wartości, ale umiejętność ocenienia, czy dana konfrontacja ma sens i może przynieść jakiekolwiek pozytywne skutki. Jeśli Twój szef notorycznie ignoruje feedback, unika odpowiedzialności i stosuje przemoc werbalną – może warto skupić się na ochronie siebie, a nie na próbach „naprawiania” go.

Erikson przypomina, że nie musisz reagować na wszystko. Czasami strategia przetrwania to celowe odpuszczenie drobnych spięć, by skupić się na realizacji celów, które są naprawdę istotne. Nie jesteś zobowiązany do ratowania atmosfery w zespole czy edukowania przełożonego. Zwłaszcza, gdy ewidentnie się obija, unika decyzji albo swoim zachowaniem przysparza problemów.

Jak to zrobić w praktyce? Zastanów się, co Cię najbardziej frustruje. Jeśli to konkretna sytuacja – być może warto zareagować. Jeśli jednak zauważasz, że walczysz z całym systemem pracy – lepiej skoncentruj się na sobie i własnym rozwoju. Pamiętaj, że pracownik nie zawsze musi „wygrywać” – czasem wystarczy, że nie da się zniszczyć.

To podejście to także forma ochrony. Zamiast wypalać się w ciągłej walce, powinieneś ułożyć strategię, która pozwoli Ci funkcjonować z minimalnymi stratami. Takie podejście nie tylko daje ulgę, ale często… przywraca poczucie wpływu.

Wskazówka 7, gdy Twój szef jest idiotą: Miej plan B – przygotuj się na zmianę pracy

Nawet najlepsze techniki radzenia sobie z trudnym szefem mają swoje granice. Jeśli mimo prób komunikacji, analizy i stawiania granic czujesz, że sytuacja się nie zmienia, a Twoje zdrowie psychiczne i motywacja są na wyczerpaniu – czas pomyśleć o planie B. Thomas Erikson nie zostawia złudzeń: niektórzy szefowie są po prostu toksyczni, niekompetentni i… nie do zmiany. I to nie z Tobą jest coś nie tak – tylko z nimi.

Mieć plan B to nie znaczy od razu rzucać papierami. To oznacza przygotowanie się na ewentualność odejścia z pracy w sposób strategiczny i bezpieczny. Zaktualizuj CV, rozejrzyj się po rynku, porozmawiaj z rekruterami, rozwijaj kompetencje. Zrób to zanim frustracja całkowicie odbierze Ci energię do działania. Dzięki temu, jeśli sytuacja się pogorszy – nie będziesz działać pod wpływem emocji, ale według wcześniej przygotowanego scenariusza.

Wielu pracowników trwa w toksycznych miejscach pracy latami, bo „przecież wszędzie jest podobnie”, „boją się zmian” albo „czekają na lepszy moment”. Tymczasem Erikson podkreśla: jeśli Twój szef zachowuje się jak palant i nie zamierza się zmieniać – Ty musisz pomyśleć o sobie. Zamiast tkwić w miejscu, które zabiera Ci radość życia i rozwój zawodowy, zadbaj o własne dobro i przyszłość.

Posiadanie planu B daje też poczucie siły. Wiesz, że nie jesteś uwięziony, że masz wybór. Nawet jeśli jeszcze go nie podejmujesz – już sam fakt, że masz alternatywę, zmienia Twoje podejście do codzienności. Jesteś spokojniejszy, bardziej pewny siebie, mniej zależny od kaprysów przełożonego.

Thomas Erikson przekonuje, że w życiu zawodowym – tak samo jak w osobistym – trzeba mieć zdrowy dystans i odwagę do zmian. A czasami najlepszym sposobem na szefa, który nie szanuje ludzi, jest po prostu… zmienić szefa.

Tabela: Wskazówki Thomasa Eriksona – jak radzić sobie z trudnym szefem

Podsumowanie

Temat „mój szef jest idiotą” może brzmieć prowokacyjnie, ale dla wielu pracowników to codzienna rzeczywistość. Thomas Erikson, wykorzystując swoje doświadczenie behawiorysty i trenera, pokazuje, że nawet w relacji z toksycznym przełożonym można odzyskać kontrolę i spokój. W artykule przedstawiliśmy 7 wskazówek, które pomagają zrozumieć zachowania trudnych szefów, stawiać granice, dbać o własny rozwój i – jeśli trzeba – przygotować się na zmianę. Kluczowym elementem radzenia sobie z trudnymi osobowościami jest znajomość typów zachowań oraz umiejętność ich rozpoznawania.

Jeśli chcesz lepiej zrozumieć siebie i innych – zwłaszcza w środowisku zawodowym – zapoznaj się z tematem szkoleń z modelu DISC. To narzędzie, które pozwala szybko i skutecznie analizować style komunikacji i zachowania ludzi w Twoim otoczeniu. Dowiedz się, jak DISC może pomóc Ci rozwinąć kompetencje osobiste i zawodowe – i sprawdź, co mówi o Tobie.
👉 szkolenia z modelu DISC
👉 test DISC z omówieniem