Coaching czy kołczing – jak odróżnić profesjonalny coaching od pseudocoachingu

Coaching staje się coraz bardziej popularnym narzędziem rozwoju osobistego i zawodowego. To wspaniała wiadomość dla tych wszystkich, którzy nie chcą stać w miejscu i pragną rozwoju. Niemniej jednak, ze wzrostem zainteresowania coachingiem, pojawia się również coraz więcej osób, które oferują usługi, które – co najwyżej – można nazwać kołczingiem. W tym artykule przedstawiamy, jak odróżnić profesjonalny coaching od kołczing, czyli pseudocoachingu, abyś mógł świadomie wybrać najlepszą opcję dla swojego rozwoju i uniknąć niepotrzebnych rozczarowań i straty (często niemałych) pieniędzy.

Czym jest profesjonalny coaching, a czym kołczing?

Profesjonalny coaching to proces wspierający klienta w osiągnięciu celów i rozwoju poprzez dialog, refleksję i działanie. Coach pomaga klientowi (coachee) odkryć swoje mocne strony, rozwiać wątpliwości, czy pokonać niewspierające przekonania. Profesjonalny coach wspiera w podejmowaniu decyzji, by osiągnąć zamierzone cele, ale nigdy tych decyzji nie narzuca.

Kołczing natomiast, polega na oferowaniu usług pseudocoachingowych, które najczęściej sprowadzają się do używania tanich hasełek motywacyjnych oraz nie sprawdzonych naukowo twierdzeń, czy metod, które prowadzą nie tylko do nieefektywnego wsparcia klienta, ale także do realnych szkód i strat finansowych.

Kluczowe różnice między profesjonalnymi coachami a kołczami

Kwalifikacje i certyfikaty

Profesjonalni coachowie mają odpowiednie wykształcenie, certyfikaty oraz doświadczenie w dziedzinie coachingowej. Obecnie w Polsce wykształcenie w tym kierunku można zdobyć w czasie podyplomowych studiów, czy też intensywnych kursów coachingu trwających zazwyczaj kilka miesięcy. Kursy profesjonalnego coachingu są akredytowane przez ważne organizacje zrzeszające coachów takie jak International Coach Fereration (ICF), Izbę Coachingu czy European Mentoring and Coaching Council (EMCC).

Indywidualne podejście do klienta

Drugi faktor za pomocą, którego możemy odróżnić coaching od kołczingu, czyli pseudocoachingu jest podejście do klienta. Profesjonalny coaching zakłada indywidualne podejście do klienta, skupienie się na jego potrzebach, uszanowanie jego wartości i podążanie za nim. Profesjonalny coaching jest kliento-centryczny.

Pseudocoachowie (kołcze) skupiają się na gotowych szablonach i narzędziach próbując dopasować do nich klienta. W kołczing zapomina się o tym, że to klient ma być w centrum procesu. Pseudocoaching jest kołczo-centryczny, a nie kliento-centryczny.

Odpowiednie narzędzia i techniki

W profesjonalnym coachingu stosowane są różne narzędzia i techniki. W czasie kursów czy studiów profesjonalnego coachingu coachowie są uczeni sprawdzonych narzędzi. Profesjonalny coach potrafi dobierać narzędzia, które są odpowiednie dla klienta, a także elastycznie je dopasować do realiów danej sytuacji. Profesjonalny coach stosując te różnorodne i dopasowane narzędzia nigdy nie koncentruje się na nich, ale na kliencie, jego potrzebach, wartościach i celach, z którymi pracuje w procesie coachingu.

U kołczów (nazywanych też czasem pop coachami) można zauważyć techniki manipulacji czy agresywnej perswazji.

Etyka zawodowa

Profesjonalni coachowie przestrzegają etyki zawodowej, która obejmuje między innymi zachowanie tajemnicy zawodowej, szacunek dla klienta i jego wartości oraz odpowiedzialność za jego rozwój. Profesjonalny coach dba o swój nieustanny rozwój (np. kursy pogłębiające wiedzę, szkolenia dla coachów, superwizja lub własna psychoterapia).

Pseudocoachowie mogą nie przestrzegać zasad etyki zawodowej, ani nie być w procesie nieustannego rozwoju i pogłębiania wiedzy.

Wsparcie w procesie zmiany

Profesjonalny coaching zakłada, że coach życzliwie wspiera klienta w procesie zmiany, pomaga mu zrozumieć swoje cele, wartości i przekonania oraz umożliwia rozwój osobisty i zawodowy. Pseudocoaching nie gwarantuje takiego wsparcia, a w niektórych przypadkach może nawet zaszkodzić klientowi.

Opinie i referencje

Profesjonalni coachowie mogą pochwalić się pozytywnymi opiniami i referencjami od swoich klientów, co potwierdza ich skuteczność w pracy. Pseudocoachowie często nie mają takich rekomendacji, a jeśli je posiadają, mogą być one niewiarygodne, a nawet sfałszowane.

Jak nie dać się nabrać na kołczing?

Aby uniknąć niepotrzebnych rozczarowań i nie dać się wciągnąć w szpony pseudo coachingu warto wykonać kilka kroków:

1. Sprawdzenie wykształcenia coacha. Osoby zajmujące się profesjonalnym coachingiem powinny ukończyć certyfikowany kurs coachingu, zdać egzamin i otrzymać stosowny certyfikat. Zanim zdecydujemy się na wejście w proces coachingu, powinniśmy sprawdzić jaki kurs coachingu został ukończony przez coacha, ile ten kurs trwał i czy został ukończony egzaminem. Wybierając coacha mamy prawo go o to zapytać. Coach nie musi być psychologiem, ale dobrze by było, aby jego wykształcenie dotyczyło dziedziny humanistycznej (np. pedagogika, filozofia czy socjologia).
2. Skorzystaj z konsultacji wstępnych. Zanim podejmiemy decyzję o rozpoczęciu współpracy z coachem warto skorzystać konsultacji wstępnych zwanych też często próbną sesją coachingu lub sesją zerową. Takie sesje u niektórych coachów są darmowe albo częściowo płatne. Warto zainwestować pieniądze, aby porozmawiać osobiście z coachem, by przekonać się jaką osobowość reprezentuje i czy jesteśmy w stanie mu zaufać.
3. Zaufaj swojej intuicji. W czasie wyboru coacha warto zwrócić uwagę na to jak się czujemy w jego obecności. Jeśli intuicja podpowiada nam, że „coś jest nie tak” – zmykajmy czem prędzej, bo być może trafiliśmy na pseudocoacha. Oczywiście zaufanie intuicji powinno być poprzedzone sprawdzeniem wykształcenia coacha, a także odbyciem sesji wstępnej.

Popularne hasła używane przez pseudocoachów

Kołczing (czyli pseudocoaching) można rozpoznać po niektórych słowach i zwrotach używanych przez kołczów. Poniżej znajdziesz 10 przykładów nienaukowych i potencjalnie toksycznych fraz używanych przez pseudocoachów, które powinny wzbudzić Twoją czujność:

1. „Pozytywne myślenie rozwiąże wszystkie Twoje problemy” – choć pozytywne myślenie może być pomocne, nie jest panaceum na wszystkie problemy.
2. „Wszystko zależy od Twojego nastawienia” – choć nastawienie ma wpływ na nasze życie, przypisywanie wszystkich problemów jedynie naszej postawie może być krzywdzące.
3. „Musisz uwolnić się od swojej przeszłości” – upraszczanie procesu radzenia sobie z trudną przeszłością, albo przekonanie, że z nieprzyjemnymi wspomnieniami możemy sobie szybko poradzić jest nieodpowiednie i potencjalnie szkodliwe.
4. „Wszystko dzieje się z jakiegoś powodu” – próba tłumaczenia wszystkich wydarzeń w życiu jako z góry zaplanowanych może prowadzić do poczucia braku kontroli nad własnym życiem.
5. „Prawdziwy sukces osiągasz tylko wtedy, gdy jesteś niezależny” – przekonanie, że nie można polegać na innych i osiągnąć sukcesu jednocześnie, może prowadzić do izolacji i niezdrowego egocentryzmu.
6. „Wszystko, czego potrzebujesz, już masz w sobie” – choć warto rozwijać swoje wewnętrzne zasoby, takie podejście może prowadzić do ignorowania potrzeby wsparcia innych osób czy korzystania z zewnętrznych źródeł wiedzy.
7. „Prawo przyciągania” (ang. law of attraction) – pseudonaukowe przekonanie, że myślenie o pozytywnych rzeczach przyciąga je do naszego życia, może prowadzić do poczucia winy za negatywne zdarzenia, które się przytrafiły.
8. „Tylko Ty jesteś odpowiedzialny za swoją rzeczywistość” – sugerowanie, że wszystko, co się dzieje w naszym życiu, wynika wyłącznie z naszych decyzji i działań, może prowadzić do braku empatii, przeceniania własnych możliwości, a także postaw aspołecznych.
9. „Musisz tylko wziąć się w garść” – takie podejście do radzenia sobie z trudnościami życiowymi jest upraszczające i może prowadzić do ignorowania rzeczywistych przyczyn problemów. Tego typu twierdzenia wypowiadane są przez pseudocoachów, np. w kontekście depresji. Jest to niesamowicie toksyczne i niebezpieczne dla osób, które zmagają się z tą chorobą.
10. „Nie ma rzeczy niemożliwych” – choć może to brzmieć motywująco, przekonanie to może prowadzić do nieodpowiednich oczekiwań i frustracji, gdy nie uda się osiągnąć zamierzonych celów.

Ważne jest, aby zachować zdrowy rozsądek i krytyczne podejście do tego, co mówią kołcze. Jeśli napotykasz na takie frazy, warto zastanowić się, czy dana osoba rzeczywiście posiada odpowiednią wiedzę i kompetencje, czy próbuje zaoferować pseudocoaching (kołczing) oparty na niepopartych naukowo teoriach czy utartych sloganach.

Co jeszcze może Cię uchronić przed kołczingiem?

Oto kilka dodatkowych wskazówek, które pomogą uniknąć pseudocoachingu i wybrać rzeczywiście wartościowe wsparcie:

• Bądź świadom swoich potrzeb i oczekiwań – zastanów się, czego potrzebujesz od coacha i jakie są Twoje cele. Dzięki temu będziesz w stanie lepiej ocenić, czy dana osoba rzeczywiście będzie w stanie Ci pomóc.
• Sprawdź różnych coachów – zarówno coache jak i kołcze publikują różne treści na swoich stronach internetowych i w mediach społecznościowych. Zadaj sobie wysiłku i prześledź te publikacje. Sprawdź czy nie ma w nich tanich rozwojowych hasełek (jak choćby te przytoczone wyżej). Porównaj przekaz różnych osób.
• Bądź otwarty na zmianę coacha – jeśli współpraca z wybranym coachem nie przynosi oczekiwanych rezultatów, albo wzbudziła Twój niepokój nie bój się poszukać innego eksperta. Współpraca z coachem powinna przynosić korzyści, a nie dodatkowe problemy.
• Pamiętaj, że rozwój osobisty i zawodowy to proces – nie ma jednego uniwersalnego rozwiązania na wszystkie problemy ani gotowej recepty na sukces. Profesjonalny coaching to wsparcie w długotrwałym procesie zmiany, a nie magiczna różdżka, która natychmiast rozwiązuje wszystkie trudności, którą sugerują się posiadać pseudocoache.

Korzystając z powyższych wskazówek, będziesz w stanie uniknąć pseudocoachingu i wybrać profesjonalnego coacha, który pomoże Ci w osiągnięciu celów i dalszym rozwoju osobistym oraz zawodowym. Pamiętaj, że kluczem do sukcesu w coachingu jest świadome podejście do wyboru eksperta oraz zaangażowanie we współpracę z nim. Warto zwrócić uwagę na kwalifikacje, doświadczenie, podejście do klienta oraz opinie innych klientów, aby uniknąć pseudocoachingu i wybrać eksperta, który naprawdę będzie w stanie nas wspierać. Pamiętajmy również, że dobry coach to taki, który jest w stanie dopasować się do naszych indywidualnych potrzeb i celów oraz oferuje narzędzia i techniki adekwatne do naszej sytuacji, a nie dopasowuje nas do nich.